Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele Döneminde Mardin - Oktay Bozan - Çizgi Kitabevi Yayınları

Mardin, tarih boyunca birçok medeniyetin hayat bulduğu ve stratejik öneme sahip bir şehir olmuştur. Bu özelliğini Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele Döneminde de devam ettiren Mardin, bu süreçte çok önemli gelişmelere sahne olmuştur. Birinci Dünya Savaşının yarattığı maddi ve manevi tahribat Mardinin siyasi, sosyal ve ekonomik yapısının ciddi anlamda sarsılmasına neden olmuştur. Birinci Dünya Savaşından sonra İtilaf Devletlerinin Anadoluyu işgale girişmeleri Mardinde kaotik bir durumun doğmasına ortam hazırlamıştır. Bu süreçte Antep, Urfa ve Maraşı işgal eden İngilizler, işgal sahasını genişletmek için doğu vilayetlerinde nüfuz alanları oluşturmaya çalışmıştır. Mardin, Mondros Mütarekesinin ardından doğrudan işgale uğramamış ise de komşu vilayetlerde meydana gelen olaylar, Mardin halkını tedirgin etmiştir. Bu süreçte Mardinliler, yaşanan işgaller karşısında tepkilerini ortaya koymaktan çekinmemiştir. İngilizlerden bu şehirleri devralan Fransızlar Antep, Maraş ve Urfayı işgal ettikten sonra sıranın Mardine geleceği haberi halkın heyecana kapılmasına neden olmuştur. Mardin ahalisi Maraş, Antep ve Urfanın uğramış oldukları felaketin nihayet bir gün kendileri için de tecelli edeceğini düşündükleri için vaktinde harekete geçmiştir. Mardin ahalisi bir yandan mitingler yaparak ve telgraflar çekerek İtilaf Devletlerinin yaptığı işgalleri lanetlerken, diğer yandan Fransızların Mardini işgal girişimini askeri ve mülki yetkililerin dirayeti ve onurlu duruşu ile birlikte boşa çıkartmıştır. Bununla birlikte Mardin, memleketin muhtelif bölgelerinde meydana gelen işgal hareketlerine karşı vatanın topyekûn müdafaası için üzerine düşen görevi de yerine getirmenin gayreti içinde olmuştur. Bu bağlamda işgalci güçlerin vatanı parçalamak ve Milli Mücadeleyi sekteye uğratmak amacıyla bölgede uygulamaya çalıştıkları ayrılıkçı politikalara da meydan vermemiştir.