Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Maraş Tarihi - Ahmet Eyicil - Dorlion Yayınları

Maraş, Aksu ve Erkenez Çayı’nın suladığı, verimli Erkenez, Aksu ve Maraş ovasının kuzeyine, ahır dağının güneyine kurulmuştur. Şehrin batı ucunda Ceyhan nehri bulunmaktadır. Kuzey ve güneyi bağlayan önemli ticaret yolu üzerindedir. Bu nedenle Maraş tarih boyunca birçok istilalara maruz kalmıştır. Bu istilalar sırasında şehir talan edilmiştir. Şehir halkı, onuruna, bağımsızlığına ve vatanına çok düşkündür. Bu nedenle şehire bir saldırı olduğunda halk, bir bütün halinde karşılık vermiştir.

Şehirde fazla miktarda ermeni nüfusu bulunmaktaydı. Ermeniler her fırsatta Maraş’ı zayıflatmak için işgalcilerle birlikte hareket ederdi. Ermeniler, 1860- 1915 yılları arasında İngiliz, Fransız ve Rusya gibi ülkelerden destek alarak isyan ettiler. Bu isyan sırasında merkezi idare yetersiz olduğundan halk kendini savundu.

Birinci Dünya Savaşı öncesi ve sonrasında Maraşlılar, işbirlikçilere ve işgalcilere karşı direndi. Bu direnmelerde başarılı oldu. Milli mücadele döneminde işgalcilere karşı Atatürk’ün talimatlarına uyarak başarılı bir şekilde şehri savundu. Atatürk’ün oluşturduğu Maraş’taki Kuvayı Milliye çekirdek kadrosu, bu mücadeleyi ölüm kalım meselesi yaparak her türlü ağır şartlar altında Türkiye’nin bir sınavı olduğunu idrak ederek savunmasının başarılı olmasını sağladı.

Şehir, Cumhuriyet döneminde Şapka ve 1978 Maraş olaylarını yaşadı ve bu olayları çok başarılı bir şekilde tasfiye eyledi. Böylece Maraş, Yakın Çağ Tarihi’nde savunmalarıyla Türkiye de örnek şehir oldu.

Bilimsel bir araştırma ürünü olan Osmanlıdan Cumhuriyete Maraş Tarihi adlı eser, şehirde yaşanan olaylar hakkında geniş bilgiler içermektedir. Bu dönemdeki gelişmeler arşiv belgelerine ve literatüre dayanılarak araştırılmıştır. Bu nedenle eserin araştırmacı ve okuyuculara faydalı olacağı düşünülmektedir.